Πασχάλης Πούλος : Η επιστήμη έκανε την κοινωνία μας περισσότερο ή λιγότερο ηθική ;

Η επιστήμη έκανε την κοινωνία  μας περισσότερο ή λιγότερο ηθική;

Ο άνθρωπος είχε πάντα την έμφυτη τάση να γνωρίσει και να εξηγήσει ό,τι συμβαίνει στο περιβάλλον του. Μέσα από τις μακρόχρονες και συνεχείς προσπάθειές του κατάφερε να συστηματοποιήσει και να ταξινομήσει τις γνώσεις του και να θέσει τα θεμέλια της επιστήμης, η οποία τα τελευταία χρόνια έφτασε στο αποκορύφωμα των επιτευγμάτων της. Πέτυχε τόσα πολλά που ούτε και η φαντασία του ανθρώπου μπορούσε να τα συλλάβει.

Γεννιέται όμως εύλογα το ερώτημα αν η επιστήμη με τα επιτεύγματά της αυτά έκανε την κοινωνία μας περισσότερο ή λιγότερο ηθική. Η απάντηση δεν είναι εύκολη γιατί δεν μπορεί να παραγνωρίσει κανείς τη μεγάλη προσφορά της, αλλά ούτε και να αγνοήσει ορισμένα προβλήματα που δημιουργήθηκαν και δημιουργούνται από την πρακτική εφαρμογή της. Είναι γεγονός ότι η επιστήμη σε πολλές περιπτώσεις έκανε τον άνθρωπο καλύτερο. Τον έβγαλε από την αμάθεια. Τον έκανε να βλέπει πιο νηφάλια και πιο αντικειμενικά τα πράγματα. Τον απάλλαξε από τις προλήψεις και τις δεισιδαιμονίες.

Του ανέβασε το μέσο όρο ζωής με την εξέλιξη της ιατρικής. Ανίατες ασθένειες σήμερα έχουν καταστεί ιάσιμες. Έγιναν και γίνονται μεγάλες προσπάθειες για την επιτυχή αντιμετώπιση της πανδημίας του Covid-19. Του άνοιξε νέους πνευματικούς ορίζοντες και του έδωσε τη δυνατότητα να ελέγχει πιο αποτελεσματικά τα πάθη και τις αδυναμίες του. Οι ανθρωπιστικές επιστήμες τον ηθικοποίησαν περισσότερο και έδωσαν νόημα στην ύπαρξή του. Τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης και Μεταφοράς έφεραν τα άτομα και τους λαούς πιο κοντά. Τους έδωσαν τη δυνατότητα να διαπιστώσουν ότι αυτά που τους ενώνουν είναι πιο πολλά από αυτά που τους χωρίζουν. Καθιστούν γνωστά τα προβλήματα των λαών όλης της γης και ευαισθητοποιούν  την παγκόσμια κοινή γνώμη, που πολλές φορές βοηθάει στην επίλυσή τους.

Ο εκδημοκρατισμός των κοινωνιών οφείλει πολλά στην επιστήμη. Τα ανελεύθερα καθεστώτα περιορίστηκαν και περιορίζονται διαρκώς εξαιτίας της διεθνούς κατακραυγής, αλλά και της αντίδρασης των λαών, που σήμερα είναι κατατοπισμένοι και ξέρουν τι θέλουν. Αυτά και ενδεχομένως και πολλά άλλα συμβάλλουν οπωσδήποτε στην ηθικοποίηση της κοινωνίας μας. Δεν μπορούμε όμως να παραβλέψουμε και τις επιδράσεις εκείνων των επιστημών που υποβαθμίζουν την ηθική μας ζωή.

Πρώτα από όλα ο άνθρωπος έχασε τη γαλήνη και ηρεμία του. Έχει επιδοθεί σε έναν αγώνα δρόμου. Τρέχει να προλάβει αυτά που του προσφέρει η καταναλωτική κοινωνία, που είναι δημιούργημα της τεχνολογίας. Κουράζεται τις πιο πολλές φορές για το πλασματικό, άχρηστο και περιττό. Δεν μπορεί να απολαύσει ούτε και τις πλέον απλές χαρές. Δεν μπορεί να ασχοληθεί με τον εαυτό του και την οικογένειά του. Αποξενώνεται από το συνάνθρωπό του και το φυσικό περιβάλλον. Εργάζεται μηχανικά και δεν νιώθει τη χαρά της δημιουργίας. Ο μεγάλος ανταγωνισμός και ο τρόπος ζωής στις μεγαλουπόλεις τον κάνουν καχύποπτο και τον οδηγούν στην απομόνωση. Το άγχος είναι ο μόνιμος σύντροφός του. Οι πράξεις κοινωνικής παθογένειας (εγκλήματα, ναρκωτικά κ.α.) ευνοούνται ιδιαίτερα. Αξίες και ιδανικά, που άντεξαν πολλούς αιώνες, σήμερα τείνουν να εγκαταλειφθούν  και να αντικατασταθούν από άλλα, αμφίβολης ποιότητας. Οι νέοι βρίσκονται  σε μία διαρκή σύγχυση. Άλλα τους λέει η οικογένεια και το σχολείο και άλλα βλέπουν στην καθημερινή τους ζωή. Το χειρότερο όμως είναι τα νέα οπλικά συστήματα και οι πυρηνικοί  εξοπλισμοί, δημιουργήματα και αυτά της επιστήμης, που έχουν οδηγήσει την ανθρωπότητα στον φόβο και την ανασφάλεια.

Ο κίνδυνος για μία ολοσχερή καταστροφή είναι σήμερα ορατός, όσο ποτέ άλλοτε…Σύμφωνα όμως με όλα τα παραπάνω οι επιδράσεις της επιστήμης είναι θετικές για την ηθική ζωή του ανθρώπου, αλλά και σε αρκετές περιπτώσεις αρνητικές. Γι’ αυτά όμως δεν ευθύνεται η επιστήμη, αλλά το ίδιο το άτομο και κυρίως ο επιστήμονας. Από αυτόν κυρίως εξαρτάται η επιστήμη να είναι «ευλογία» και όχι «κατάρα». Είναι ανάγκη οι επιστήμονες να ευαισθητοποιηθούν και να καταλάβουν τη μεγάλη σημασία της αποστολής τους.

Απαλλαγμένοι από σκοπιμότητες και συμφέρονται να χρησιμοποιήσουν τις δυνατότητες της επιστήμης τους για το καλό του κοινωνικού συνόλου. Να ενεργούν πάντα με γνώμονα τη συνείδησή τους και το γενικό καλό και όχι ως στυγνοί επαγγελματίες. Να έχουν πάντα στο μυαλό τους ότι είναι αποκλειστικά υπεύθυνοι για τα δημιουργήματά τους και έτσι να αποφεύγουν να επινοούν οτιδήποτε μπορεί να βλάψει τον άνθρωπο. Πέρα από τους επιστήμονες χρειάζεται να αλλάξουν νοοτροπία και τα ίδια τα άτομα.

Να χρησιμοποιούν  και να επηρεάζονται θετικά από την επιστήμη. Οι ηγέτες των λαών, που έχουν και την ευθύνη, να δημιουργήσουν τις κατάλληλες προϋποθέσεις ώστε η επιστήμη να έχει ως επίκεντρο τον άνθρωπο και την προστασία του. Κάτω από αυτές τις προϋποθέσεις είναι βέβαιο πως η επιστήμη θα κάνει πιο ηθική την εποχή μας.

Πασχάλης Πούλος
Σύμβουλος Έκδοσης 
Εφημερίδας Ζω   Φιλόλογος

Διεκπεραιώσεις παντώς τύπου

site: kepiteasy.gr ή καλέστε μας στο 2104406069