Ο ρατσισμός είναι ένα φαινόμενο που το συναντάμε όχι μόνο στους ενήλικες, αλλά και στα παιδιά και στους εφήβους. Στα σχολεία εκδηλώνεται με τη μορφή διακρίσεων που αφορούν στην εξωτερική εμφάνιση στο επίπεδο των σχολικών επιδόσεων, στο βάρος του σώματος, στην κοινωνική θέση, στην καταγωγή, στην εθνικότητα, στις σεξουαλικές προτιμήσεις και σε οποιαδήποτε έκφραση της διαφορετικότητας.
Φιλόλογος
Σε όλα τα σχολεία βρίσκονται παιδιά με διαφορετικότητες, που προσδιορίζονται από τη γλώσσα , τα ήθη και έθιμα , από τις αξίες, τις ιδέες, την αναπηρία, τις μαθησιακές δυσκολίες και άλλα. Η διαφορετικότητα αποτελεί απαραίτητο στοιχείο σε ένα κοινωνικό σύνολο, για να δώσει χρώμα , νόημα και σκοπό στη ζωή μας και την ύπαρξή μας.
Όλοι μας ανεξαρτήτως ηλικίας υπήρξαμε μάρτυρες ή θύματα κοινωνικού ή φυλετικού ρατσισμού που εκδηλώνεται στα προαύλια, κυρίως των σχολείων με σωματική βία, απειλές , ύβρεις και λεκτική βία.
Συμβαίνει όμως και μέσα στις σχολικές τάξεις, που εστιάζεται κυρίως στην επίδοση των μαθητών. Η κακή επίδοση ή μια λαθεμένη απάντηση σε ένα ερώτημα προκαλεί το χλευασμό , δυσμενή σχόλια, την αρνητική κριτική και την απόρριψη της διαφορετικότητας. Το ίδιο συμβαίνει και με τους επιμελείς μαθητές που είναι πάντα συνεπείς στις υποχρεώσεις και έχουν πολύ καλή επίδοση. Το ένα ή δύο παιδιά που διακρίνονται στην τάξη, τα αποκαλούν «φυτά» και τα σχολιάζουν δυσμενώς.
Ρατσιστική αντιμετώπιση μπορεί να προκαλέσει η πολιτισμική κουλτούρα που έχουν τα παιδιά τα προερχόμενα από άλλες χώρες. Η χειρότερη όμως μορφή ρατσισμού στα σχολεία ήταν η προσπάθεια ορισμένων συλλόγων γονέων και κηδεμόνων να μη φοιτήσουν τα προσφυγόπουλα στα ελληνικά σχολεία. Αγνοούν τα άτομα αυτά πως η πρόσβαση στη δημόσια εκπαίδευση αποτελεί κατοχυρωμένο δικαίωμα όλων των παιδιών, χωρίς διακρίσεις, ανεξάρτητα από τη χώρα καταγωγής, το χρώμα του δέρματος και τις θρησκευτικές πεποιθήσεις.
Ταυτόχρονα όμως είναι και υποχρέωση της Πολιτείας να δώσει, όπως και έδωσε λύση στο ευαίσθητο αυτό πρόβλημα. Γνωστό είναι το παράδειγμα της εκπαιδευτικού του Περάματος Ελένης Καραγιάννη που έδωσε στο πανελλήνιο μαθήματα ανθρωπιάς και αλληλεγγύης.
Αποδόμησε, με τη στάση της, τις φωνές αγριότητας, ξενοφοβίας και ρατσισμού που καλλιεργείται με επίκεντρο τα προσφυγόπουλα και την παρακολούθηση μαθημάτων, σε απογευματινές βάρδιες στα ελληνικά σχολεία.
Ο ρατσισμός, με οποιανδήποτε μορφή, όταν εκδηλώνεται, πλήττει όλους, ανεξαρτήτως, θύτες, θύματα και κοινωνικό σύνολο. Δημιουργεί αίσθημα κατωτερότητας, κυρίως, στα θύματα και αναταραχή στο οικογενειακό και σχολικό περιβάλλον. Τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες και κινητικά προβλήματα αποτελούν στόχο του σχολικού ρατσισμού, που τις περισσότερες φορές οδηγεί στη σχολική βία (Bulling). Χαρακτηριστικό παράδειγμα σχολικού ρατσισμού αποτελεί η περίπτωση του φοιτητή της Γαλακτοκομικής Σχολής Ιωαννίνων. Έχασε τη ζωή ο φοιτητής, οι υπαίτιοι λογοδοτούν στη δικαιοσύνη και το εκπαιδευτικό ίδρυμα είναι εκτεθειμένο στην κοινή γνώμη.
Το γεγονός αυτό , αλλά και πολλά άλλα της καθημερινής σχολικής ζωής επιβάλουν αναζήτηση και ανεύρεση λύσεων για την αντιμετώπιση στου σοβαρού αυτού προβλήματος του ρατσισμού στα σχολεία. Τον πρώτο λόγο τον έχουν οι εκπαιδευτικοί, που ζουν μαζί με τα παιδιά και γνωρίζουν καλά την ψυχολογία τους. Έχοντας ως βασικό εφόδιο την αγάπη, το σεβασμό και το ενδιαφέρον τους προς τα παιδιά μπορούν να προλάβουν ή να θεραπεύσουν πολλές δυσάρεστες καταστάσεις. Να μην είναι μέλημά τους μόνο η μετάδοση γνώσεων, αλλά και η εμβάθυνση στην πολύπλευρη εκπαίδευση των μαθητών που θα βασίζεται στις ανθρωπιστικές αρχές. Κύρια επιδίωξή τους να είναι η ενίσχυση της αυτοπεποίθησης, της αυτοεκτίμησης, και του σεβασμού στο συνάνθρωπό τους και στην προκειμένη περίπτωση στο συμμαθητή τους. Επιπλέον να καταστήσουν σαφές πως ο κάθε μαθητής έχει τη δική του αξία και μοναδικότητα. Να καλλιεργήσουν ένα τέτοιο κλίμα, ώστε τα παιδιά να νιώθουν άνετα, ασφαλή και προστατευμένα.
Τέλος οι γονείς μπορούν να προσφέρουν σημαντικές υπηρεσίες στο θέμα αυτό. Όταν έχουν, έστω και ενδείξεις, για ρατσιστική συμπεριφορά που πραγματοποιείται από τα παιδιά τους ή σε βάρος των παιδιών τους, να επικοινωνούν με το σχολείο και από κοινού να προλαβαίνουν το κακό. Να αναπτύσσουν ζεστή και φιλική σχέση με τα παιδιά τους, να καλλιεργούν το πνεύμα της αμοιβαίας εμπιστοσύνης και σεβασμού, ώστε αυτά να συζητούν μαζί τους τα απλά και σοβαρά θέματα που τα απασχολούν. Να αποφεύγουν τη χρήση βίας προς τα παιδιά, γιατί, ως γνωστό, η βία γεννά βία. Η πειθώ αποτελεί ίσως το καλύτερο φάρμακο και είναι η πλέον αποτελεσματική.
